Sağlıklı Spor

YÜZME HAVUZU
İLK YÜZME HAVUZUMUZ
Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nın kurulmasından sonra (1923) yüzme sporumuzda da önemli bir devrenin başladığı görüldü.
Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nın Denizcilik Heyet-i Müttehide si (Su Sporları Federasyonu) Yüzme Komisyonu Başkanı bulunan Ekrem Rüştü (Akömer) Beyin şahsi çabalarıyla 1931 yılında Boğaziçi vapurlarını çalıştıran "Şirket-i Hayriye" Müessesesi tarafından Boğazda bir yüzme havuzu yaptırıldı. Büyükdere kıyısında inşa ettirilen 50 metre uzunluğunda ve 25 metre genişliğindeki ahşap havuz 17 Temmuz 1931 günü yapılan parlak bir törenle açıldı. Açılış nedeniyle yapılan yüzme yarışlarını Beylerbeyi kulübüne mensup yüzücülerin kazandıkları görüldü.

Beş yıl müddetle Türk Yüzme sporunun ve yüzücülerinin hizmetinde bulunan bu havuzda demode klasik kulaç yerini modern kravl'a bırakırken yeni genç yüzücüler de ortaya çıktı. Bu arada Fenerbahçe kulübü tarafından yine Büyükdere'de bir yüzme şubesinin açılması bu spor dalında ayrı bir önem teşkil eder. Böylece Büyükdere önemli bir yüzme merkezi haline geldi.

Fenerbahçe'nin yanısıra Galatasaray,Beylerbeyi ve Beykoz kulüplerinin de yüzme sporunda gösterdikleri olumlu çabayla bu spor dalı daha büyük bir hareket kazandı.

ATATÜRK YÜZME HAVUZU
Türkiye'nin gerçek anlamda ilk modern yüzme havuzu olarak 1939 yılında Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü tarafından Adana'da yaptırıldı.50 metre uzunluğunda ve 22 metre genişliğindeki bu betonarme havuzun etrafında 2200 kişiyi rahatça alabilecek tribünler de inşa edilmiştir .En önemlisi havuz, ısıtma tertibatına haiz bulunuyordu. Adana gibi sıcak bir bölge inşa edilen bu ısıtma tertibatlı havuzda Adanalı yüzücüler yılın en az sekiz ayında çalışma imkanını buldular. Bu modern havuzla Adana bölgesi yüzme sporunda kısa zamanda büyük bir hamle yaptı Adanalı yüzücüler Türk yüzme sporuna yeni rekorlar getirirken yine bu havuzdan pek çok ünlü yüzücü yetişti.
Çevresi palmiye ağaçlarıyla süslü güzel bir park haline getirilen Adana Atatürk Yüzme Havuzunda pek çok şampiyona ve Türkiye birinciliği organize edildi. Adana demirspor takımı uzun yıllar bu havuzda Türkiye sutopu birinciliğini muhafaza eden yenilmez bir takım olarak hakimiyetini sürdürdü.


YÜZME HAVUZUNUN ÖZELLİKLERİ
Yüzme yarışları belirli ölçülerdeki havuzlarda yapılır. Olİmpik karşılaşmalarda 50X25 m ölçülerinde ve 2.2 m derinliğinde havuzlar kullanılır.

Her biri 2.5 genişliğinde ve birbirinden küçük şamandıralarla ayrılmış kulvarlar bulunur. Şamandıraların ilk 5 m'lik diğer kısımlardan farklı renklerdir.
Derecelerin tam ve doğru olarak belirlenebilmesi için havuzlar, elektronik sistemlerle donatılır.
Havuzların kısa kenarlarında, yarışmacıların üzerinden atladıkları ve yükseklikleri en az 50 ile en fazla 75 cm arasında olan çıkış blokları bulunur. Yüzeyleri kaymayan maddelerle kaplanmış olan bloklar düz ya da 10 dereceye kadar eğimli olabilirler. Sırtüstü çıkışlar için kullanılan tutacak yerleri su yüzeyinden 30 ile 60 cm arası yükseklikte bulunur.
Sırtüstü yüzenlerde dönüşlerin gösterilebilmesi amacıyla, havuzun her bir ucundan 1.8 m yukarıda işaret bayrakları bulunur. Bu bayraklar diğer yarışmalarda kullanılmaz ve kaldırılır.
Her kulvarın ortasında olacak şekilde, havuzun dibinde gözle görülebilecek şekilde siyah çizgiler bulunur. Bu çizgiler, havuzun her iki ucuna 2 m kala biterler.

YÜZME HAVUZUNUN HİJYENİ
YÜZME HAVUZUNDA NELER OLABİLİR?
Su,Ter,Saç,Toz,Yağ,Üre,Dışkı,Tükürük,Vücut Kiri,Yosun Sporları,Havayla gelen maddeler,Ot ve Yapraklar,Mikroorganizmalar

HAVUZ SUYU NEDEN BAKIM GEREKTİRİR?
Yosun üremesini kontrol
Organik maddeleri gidermek
Bakteri ve virüsleri tahrip etmek
Hoşa gitmeyen koku ve su rengini yok etmek
Renk,Berrak
Emniyet, keyif verici
Arıtma sistemi
Havuzun dibi, duvarları, çevresi temiz.
Dezenfekte kul. Mikroplardan arındırılması gerekir.

BİR YÜZME HAVUZUNDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
Rengi, genel görünüşü, berraklığı iyi olmalıdır.
Yüzülmesi emniyetli ve keyif verici olmalıdır.
İyi bir su arıtma sistemine sahip ve yeterli devir daim süresi sağlanmalıdır.
Havuzun dibi, yan duvarları ve çevresi çok temiz aynı zamanda hijyene uygun olmalıdır.
Gerekli miktarda dezenfektan kullanılarak mikroplardan arındırılmalıdır.

HAVUZ BAKIMINDA UYGULANACAK METODLAR
Ph değerinin ayarlanması
Dezenfeksiyon
Çöktürme
Yosun önleme

YÜZME HAVUZU İÇİN İDEAL DEĞERLER
Havuz suyunun pH değeri 7.2 -7.6 arasında olmalı (ideal 7.4)
Serbest aktif klor 0.4 - 2.0 ppm (max.3 ppm) olmalı
Bağlı klor miktarı max 0.7 ppm.'dir.
Havuzun suyunun sertliği CaCO3 olarak,
Kalsiyum Hipoklorit 80-120 mg/lt
Sodyum Hipoklorit 120-150 mg/lt
İzosiyanüratlar 100-200 mg/lt olmalıdır.
Stabilizatör (25-50 mg/lt) max. 75 ppm
Toplam çözünmüş madde miktarı en fazla 1500 ppm olmalıdır.(TDS)
Günlük taze su ilaveleri yüzücü başına 30 litre tavsiye edilir.

PH DEĞERİNİN AYARLANMASI
Havuz yetkisinin Test Kitleri kullanarak ölçtüğü bu değer havuz suyunun asidik mi, nötral mi, bazik (alkali) mi neticesini veren 0 ile 14 arasında bir sayıdır. Yüzme havuz suyu için ideal pH aralığı 7.2 - 7.6 arası nötr değerlerdir.

BAZİK (ALKALİ)
pH değeri 7.6'nın üzerine çıkınca (alkali alana kaymak demektir) tenimizin normal asit ortamı bozulur. Akabinde de mikropların deri üzerine yerleşip, enfeksiyonlar oluşturmasına sebep olur. Ayrıca klorun dezenfeksiyon etkisi azaltmakta,çöktürme işlemi olumsuz yönde etkilenmekte ve havuz kenarlarında kireç çözeltileri oluşmaktadır. Yüzücülerde ise kaşıntı, göz yanması, deride tahriş ve rahatsızlık verici koku gibi yan etkileri de meydana getirmektedir.

ASİDİK
pH 7.2'nin altına düştüğünde Kloraminler oluşur, metalik aksamlar üzerinde korozyon tehlikesi, havuz yapı malzemelerinde aşınma ve çöktürme ile dezenfeksiyon yetersizliği gibi sorunlar yaşanır. Ayrıca pH değeri düşük olduğunda da göz ve mukoza tahrişlerine neden olan ve fena koku yaratan klor-azot bileşikleri (monokloramin) oluşmaktadır.

pH'ın HİPOKLORİK ASİTE ETKİSİ
Hipoklorik asit Hipoklorik İyonu
pH HOCI,% OCI,%
6.5 90 10
7.0 73 27
7.2 66 34
7.6 45 55
8.0 21 79
8.5 10 90


Tablodan da anlaşıldığı gibi pH değeri 7.6'nın üzerine çıktığında, sudaki serbest aktif klorun dezenfeksiyon etkisi kaybolur. Bu nedenle klorlama sırasında havuz suyunun pH değeri 7.2 - 7.6 seviyesinde tutulmalıdır.

DEZENFEKSİYON / KLORLAMA
Bakımı yapılmamış havuz suyundan bulaşabilecek hastalıklar:
Tifo
Kolera
Çocuk Felci
Kulak enfeksiyonu
Göz enfeksiyonu
Mide enfeksiyonu
Lejyoner hastalığı
Deri enfeksiyonu

Klorlama yüzme havuzunda oluşan 2 esas organik kirliliği gidermek için ilave edilir:


1-NİTRATLI MADDELERİN GİDERİLMESİ
Yüzen insanların bıraktığı idrar ve diğer nitratlı kirlilikler, amonyak birleşimleri meydana getirir. Hipoklorik asit (HOCl) şeklindeki klor bunlarla reaksiyona girer ve kloramin oluşturur. HOCl yeterli ise bunların zararsız maddecikler haline gelinceye kadar parçalamaya devam eder. Ancak klor miktarı yeterli olmaz ise, reaksiyon sonucu nitrojen triklorit oluşur. Buda havuz yüzeyine çıkar ve "Yüzme havuzunun kokmasına" neden olur. Havuz suyunda yüzen insanların sürekli bakteri ve nitrojenli madde çıkartırlar. Bu nedenle pH'ı ayarlayıp klor doğru oranlarda ilave edilmelidir ki oluşan bu kirlilik giderilebilsin ve sudaki kloraminler yok edilsin.

2-BAKTERİYEL KİRLİLİĞİN GİDERİLMESİ
Bakteriler çok küçük, genellikle tek hücreli organizmalar olup, dış biçimler bakımından dört ana gruba ayrılmaktadır. KÜRESEL, ÇUBUK, SPİRAL ve ORAK biçimlidir.
KÜRESEL biçimli bakteriler, (koküsler) tek başlarına bulundukları gibi örneğin: pnömakoküsler, meningokoküsler; akciğer ve beyin zarı iltihabı yaparlar.

ÇUBUK biçimli bakteriler, örneğin: koli,tüberkiloz ve difteriel bakteriler.

SPİRAL biçimli bakteriler, örneğin: sifilis (Frengi)yapıcı bakterilerdir.

ORAK biçimli bakteriler olarak da örneğin: kolera yapıcı bakteriler bulunmaktadır.

Bakterilerin çoğalması bölünme yoluyla olmaktadır. Uygun ortam koşullarında her 15-20 dakikada bir bölünme olur. Virüsler bakterilerden oldukça küçüktür. Virüsler organizma değildir. Yani bir hücreden oluşmazlar. Bir virüsün tek faaliyeti, canlı hücrelere kendi yapı modelini programlayarak, kendisinin çoğalmasını sağlamaktan ibarettir.


UYGULAMA
Dezenfeksiyon / Klorlama işlemi havuz suyuna MIXO - GRANULAR dezenfektanları ilavesi ile yapılır.
Yüzme havuzunun dezenfeksiyonu demek, mikroorganizmaların öldürülmesi demektir. Optimun bir dezenfeksiyon verimi için pH değerinin 7.2'ye ayarlanması gerekir. Suda bulunan aktif klora da denir. Serbest aktif klor miktarı 0.4 - 2.0 ppm olduğunda havuz suyu dezenfekte edilmiştir.

Serbest aktif klor ile bağlı klor tayinleri Test Kit cihazı vasıtasıyla yapılmalıdır. Havuz suyu yeterli klorlanmadığı taktirde mikrobiyolojik kirliliğe neden olan organik maddeler ortamdan uzaklaşmadığı için havuzda klor kokusunu andıran keskin kokulara neden olur. Fazla klorlama izlenimi veren bu durum, aslında yetersiz klorlamanın bir sonucudur. Bu durumda klorlamaya devam edilmelidir. Bu işlemler sırasında pH değerini belli aralıklarla kontrol ederek 7.2 - 7.6 arasında tutulmasına çalışmalıdır.

Serbest etkili klor; klorun sudaki elementer klor, klor altı asidi ve hipoklortit iyonları yada kombinasyonlarından oluşan biçimidir.

Bu biçimler kısa etkime süreleri içinde bakterileri öldürme yeteneğine sahiptir. Ayrıca bir de bağlı klor vardır. Buda klorun sudaki klor ve organik azot bileşikleri ve amonyumdan (NH4+) oluşan kimyasal bileşiği (kloramin) anlatılmaktadır. Amonyum ve organik azot bileşikleri tüm havuz sularında bulunur. Yüzenlerin ter ve idrarlarından mütevellit oluşan kloramin nedeniyle rahatsız edici koku veren yüzme havuzunda göz ve mukoza yanmaları söz konusu olmaktadır.

Bağlı klor miktarının yükselmesi, suyun çok fazla kirlendiğini (kullanıldığını) yada temiz su ilavesinin çok yetersiz kaldığını gösterir.

Bağlı klor= Toplam klor - Serbest aktif klor

ÖRNEK= Toplam klor miktarı 2 ppm serbest aktif klor miktarı 1.5 ppm bulunsun, bu durumda , Bağlı klor=2-1.5= 0.5 ppm'dir. Bağlı klor miktarı 0.7 ppm'e ulaştığında veya aştığında şok klorlama yapılmalıdır. Şok klorlama yüzücülerin havuzda bulunmadığı zaman genel anlamda gece yapılır. Şok klorlama her 10 m3 su içi 160-200 gram MIXO-GRANULAR dezenfektanları ilave ederek şoklama (klor şoku yapılmalıdır. Daha sonraki ilaveler 10 m3 havuz suyu için 10 gr. veya 20 gr. olmalıdır.


ÇÖKTÜRME
Havuz sularında bulunan; Bulanık yapan maddeler, kolloid maddeler ve kısmen çözülmüş maddeler filitre edilebilir bir nitelik kazandırılabilir. Bu amaçla kullanılan MIXO-FLOC floklar oluşturur ve çökmeyi sağlar. Filitrasyon işlemi ile floklar filitrede tutulur. Filitre basıncı düzenli olarak kontrol edilir, basınç yükseldiğinde filitrelerde biriken floklar ters yıkama ile dışarı atılır. Optimum bir çöktürme verimi için pH değerinin 7.2'ye ayarlanması gerekir. Kullanım ise 100 m3 havuz suyuna 1-2 lt. MIXO FLOC (çökeltici) yeterli olacaktır.

YOSUN ÖNLEME
Mevcut bir yüzme havuzunda yosun oluşumu başlarsa kirlenme de var demektir. Bu nedenle bu konuda en başarılı yol yosun gelişiminin önceden engellenmesi olacaktır. En iyi önleme tedbiri ise temizlenen havuzu doldurmadan önce duvarlara % 10'luk MIXO-ALGEACID çözeltisinin sürülmesidir.
Havuzun doldurulmasından sonraki ilaveler yüzücü sayı ve hava koşullarına göre haftada bir 10 m3 havuz suyu için 100 gr. MIXO-ALGEACID yeterli olacaktır.


Havuzda Su Dışı Ortamlar
Havuzun kullanıcılar açısından sağlıklı ve uygun olmasında mimarı yapıyla ilgili bazı özellikleri gözden geçirmek gerekirse:
Havuzun iç cidarları ve tabanı hiçbir kirlilik maddesini tutmayacak şekilde cilalı,parlak yüzeyli açık renkli bir madde ile örtülmüş olması ve köşelerin yuvarlatılmış olması gerekir. Yüzme havuzu 0,90 -1,50 metre derinliğinde (atlama sahalarında 3-3,5 metre uzunlukları 24-50 metre uzunluklarının 1/2 veya 1/3 genişliğinde yüzücü başına 2 m3 yüzey hesap edilerek inşa edilirler. Havuzlarda en derin ve en sığ yer işaretlenmeli, derinlik çizgileri belirgin olmalı, havuz derinliği havuz kenarında belirtilmelidir. Bütün havuz giriş ve çıkışları kontrol altında tutulmalı, havuz alanları kullanım dışındayken, iyice kilitlenmesi ve güvenlik altına alınmalıdır.

Dalma alanı yüzme alanından ayrılmalı.
Çocuklar için esas havuz dışında ayrı yüzmek için bir yer olmalı.
Kapalı havuzlarda kullanılan bütün malzemeler neme ve kimyasallara karşı dayanıklı olmalı.
Her kullanıcının 20m2 lik bir alanı olmalı, havuzun maksimum kullanıcı sayısı buna göre hesaplanmalı.
Havuz en az yılda bir kez boyanmalı.
Bir havuzda en az 2000 m2 bir can kurtaran olmalı.
Bütün yürüyüş yerleri kaymaz malzemeden olmalı.
Havuz suyu sıcaklığı 25-30C olmalı.
Oda sıcaklığı su sıcaklığından 2C yüksek olmalı ve günde 2C den daha fazla değiştirilmemeli. Nemlilik hava sirkülasyonu kullanılarak %60 ve altında sabitlenmeli.

Not: Ne zaman klor seviyesi ile ilgili şikayetler yapılmaya başlarsa neredeyse gerçektir ki pH yüksek ve önerilen sınırlardan çıkmış veya tüm bulaşanları ve alt ürünlerini yok edecek kadar serbest klor yoktur.