Kimler Akut Dağ Hastalığına yakalanabilir?
Yüksek irtifaya tırmanan herkes bu riski taşır. Hastalık birincil olarak tırmanış hızı ile ilişkilidir. Kimin bu hastalığa aday olduğunu önceden tahmin etmenin bir yolu yoktur ki bu da bize ilk altın kuralı öğretir:
Altın Kural I
Yükseklik hastalığına yakalanılabilir. Ancak bu bir ölüm nedeni olmamalı! Bu kuralı çiğnemeyin! Akut Dağ Hastalığına herkes yakalanabilir. Yaşa, cinsiyete, fiziksel form durumuna veya önceden yüksek irtifa tecrübesi bulunmasına bağlı bir görülme sıklığından bahsetmek mümkün değildir. Eğer ne yapacağınızı biliyorsanız, hastalığın hayatı tehdit eden şiddetli formlarından kendinizi koruyabilirsiniz.
Altın Kural II
Yüksek irtifada ortaya çıkan herhangi bir hastalık aksi kanıtlanana dek yükseklik hastalığı olarak kabul edilmelidir. Akut Dağ Hastalığını fark edebilmelisiniz! Yeni başlamış bir tırmanışta 2500 m'nin (8000 feet) üzerinde baş ağrısı ile birlikte aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçı ortaya çıktıysa, Akut Dağ Hastalığını düşünmelisiniz:
İştah kaybı, bulantı veya kusma
Bitkinlik veya güçsüzlük
Baş dönmesi ve göz kararması
Uyumakta güçlük
Zihin bulanıklığı
Yürürken sendeleme
Oldukça fazla sayıda insan yüksek irtifada görülen baş ağrısının "normal" olduğunu düşünür. Oysaki bu durum çoğunlukla yükseklik hastalığına bağlıdır.
Akut Dağ Hastalığına yakalanabileceğinizi kabullenmelisiniz!
Akut dağ hastalığından nasıl korunabilirsiniz?
Akut Dağ Hastalığından korunmanın anahtarı, vücudunuzun aklimatize olmasına imkân sağlayacak akılcı bir tırmanış programı uygulamaktır. Her bünye ayrı hızda ve sürede aklimatize olur, bu yüzden konu ile ilgili mutlak kriterler konamaz. Ancak yine de genel olarak aşağıdaki öneriler birçok kişinin kendisini Akut Dağ Hastalığından korumasına yardımcı olabilir. 3000 metrenin (10,000 feet) üzerindeki yüksekliklerde, her 300 metre (1000 feet) yükselişte bir gece geçirmeli, her 1000 metre (3000 feet) yükselişte ise aynı yükseklikte ikinci bir gece daha geçirmelisiniz.
Akut dağ hastalığı durumunda ne yapmalısınız? Daha fazla yükselmeyin! Bu basit kuralın çiğnenmesi ölümle sonuçlanabilir.
Altın Kural III.
Akut Dağ Hastalığı belirtileri varsa asla tırmanışa devam etmeyin. Durumunuz daha da kötüleşebilir ve hayatınızı kaybedebilirsiniz. Konu son derece önemlidir, zira bu durumda iken, daha yüksek irtifaya yapılan bir gündüz yürüyüşü dahi büyük risk taşır. Lütfen belirtiler tamamen geçinceye kadar olduğunuz yerde kalın. Tüm belirtilerin geçmesi, aklimatize olduğunuzun bir işaretidir. Artık tırmanmaya devam edebilirsiniz. Ancak akıllıca olanı belirtiler ortaya çıktığında tırmanışı kesip tekrar alçalmaktır. Bu, hastalığın iyileşmesini hızlandırır.
Altın Kural IV
Durumunuz kötüleşiyorsa, bir an önce inin. SABAHA KADAR BEKLEMEYİN. En az, son olarak uyandığınızda kendinizi iyi hissettiğiniz yüksekliğe kadar inin.
Altın Kural V.
Akut Dağ Hastalığı olan birisini asla yalnız bırakmayın. Akut Dağ Hastalığı olan bir kişinin durumu daha kötüye gidebilir ve iniş için birilerine ihtiyacı olabilir veya hastalıklarının kötüye gittiğini kendi başlarınayken farkedemeyebilir.
Kaçınılması gerekenler
Bazı ilaçlara bağlı olarak solunum depresyonu (solunumun yavaşlaması) ortaya çıkabilir ve bu durum da yüksek irtifalarda sorun yaratabilir. Aşağıdaki ilaçlar bu tür durumlara yol açabileceğinden, yükseklik hastalığı olan bir kimse tarafından asla kullanılmamalıdır (Çelişkili olmasına rağmen, aynı ilaçlar sağlıklı kişilerce emniyetli bir şekilde kullanılabilir).
Alkol
Uyku hapları
Narkotik ağrı kesiciler (olağan dozun üzerinde kullanım)
Yüksekliklere Alışmamış Yolcular İçin Önlemler
• Mümkünse yüksekliklere doğrudan tırmanmayınız. Akut dağ hastalığını önlemeye yardımcı olması için 2500- 3000 metre yükseklikte 2-3 gecelik bir mola veriniz.
• Yüksek yerlere ancak doğrudan gidilebiliyorsa, yolcu oraya vardıktan sonra aşırı güç harcamak, ağır yemekler yemek ve alkol kullanmaktan kaçınmalıdır.
• Fazla yüksek bölgelere seyahat eden (> 3000 metre) yolcular koruyucu ilaçlar (ör. asetazolamit) almayı düşünebilirler.
• Yüksek yerlere tırmanmayı veya dağ yürüyüşü yapmayı düşünen yolcuların aşamalı adaptasyona ihtiyaçları vardır.